مقدمه

تحلیل کسب و کار و شغل تحلیل گری کسب و کار، در سال‌های اخیر به دارایی‌های ارزشمندی برای شرکت‌ها تبدیل شده‌اند. چرا که حل مسایل و مشکلات سازمان، بهره گیری از فرصت ها و پاسخ به الزامات پرتغییر کسب و کارهای امروزی نیاز به تحلیل جامع دارد. لذا،‌ تحلیل کسب و کار یعنی حل مسائل کسب و کار از هر نوعی؛

‌به بیان دقیق تر می توان گفت که تحلیل گر کسب و کار، نیازها را برآورده می کند. این نیازها ممکن است از هر نوع یا در هر اندازه ای باشند. به عنوان مثال، یک سازمان می خواهد یک فرآیند کسب و کار را بهبود بخشد. یا یک واحد، برای مستندسازی محصول خود به ابزار جدیدی نیاز دارد. این مثال ها ممکن است در نگاه اول آسان به نظر برسند، اما business analisis باید با سوالات زیادی پاسخ دهد.

به عنوان مثال: آیا موضوع توصیف شده موضوعی واقعی است؟ الزامات پنهان موضوع در واقع چیست؟ چه نوع راه حل هایی وجود دارد و کدام بهترین است؟ آیا راهکار، واقعاً نیازی را که شرح داده شد، برآورده کرده است و چقدر خوب انجام داده شده است و چقدر این راهکار پایدار بوده است؟

این بدان معنی است که شما در تحلیل کسب و کار، با اطلاعات زیادی سروکار دارید که باید آنها را تجزیه و تحلیل، مقایسه و اعتبار سنجی کنید. این بدان معناست که شما با همه ذینفعان و حتی ذی ضرران (در مجموع دست اندرکاران) آن موضوع ارتباط و تعامل برقرار می ‌کنید و از همه منظرها بهترین راه‌حل را پیشنهاد دهید.

فراموش نکنید که راهکار‌هایی را که پیدا کرده‌اید زیر سوال ببرید. از آنجایی که business analisis طیف گسترده ای از روش ها، وظایف و مهارت ها را در بر می گیرد، مجموعه دانش تحلیل کسب و کار یا همان استاندارد (BABOK) ایجاد شده است. این راهنما در حال حاضر در نسخه سوم موجود است و راهنمایی برای تجزیه و تحلیل کسب و کار ارائه می دهد. موسسه بین المللی تجزیه و تحلیل کسب و کار (IIBA)که در کانادا مستقر است، یک سازمان غیرانتفاعی با بیش از 28000 عضو، این استاندارد را ایجاد کرده است.

حال برای آشنایی جامع شما با این دانش به روز و پرطرفدار، در این مقاله، بصورت جامع به موضوع business analisis براساس استاندارد BABOK که توسط موسسه بین المللی تجزیه تحلیل کسب و کار، یعنی IIBA کانادا تهیه شده است می پردازیم و به ۱۲ سوال کلیدی زیر پاسخ می دهیم:

1. چرا به تحلیل کسب و کار نیاز داریم؟
2. business analisis چیست؟
3. تحلیلگر کسب و کار کیست؟
4. تحلیل گر کسب و کار به چه مهارت ها و شایستگی هایی نیاز دارد؟
5. استاندارد BABOK چیست؟
6. اجزای راهنمای استاندارد BABOK چیست؟
7. مزایای تجزیه و تحلیل کسب و کار درست چیست؟
8. business analisis یا مهندسی الزامات؟
9. چشم انداز ها در تحلیل کسب و کار چند تاست؟
10. تکنیک های تحلیل کسب و کار چیست؟
11. business analisis در کدام سطوح سازمان انجام می­گیرد؟
12. چطور با یادگیری و بکارگیری business analisis برای خود و سازمان مان، ایجاد ارزش کنیم؟

چرا به Business Analisis نیاز داریم؟

فضای VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity)، سرعت خیره کننده پیشرفت تکنولوژی و شرایط ایجاد شده توسط کوئید 19، دنیای کسب وکار را دچار تغییرات سریع ودائمی کرده اند به طوری که کسب و کارها برای بقا و بهبود مجبور به تطبیق خود با این فضا شده اند.

VUCA مخفف نوسانات، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام است. این وضعیت تغییرات ثابت و غیرقابل پیش بینی را توصیف می کند که اکنون در همه صنایع و حوزه های دنیای تجارت امروزی، عادی است. VUCA از شما می‌خواهد که رویکردهای قدیمی برای مدیریت و رهبری را کنار بگذارید و از روش های به روز مانند بکارگیری استاندارد BABOK در موضوعات مختلف کسب و کار خود استفاده کنید.

تحلیل کسب و کار چیست؟

بطور خیلی خلاصه، تحلیل کسب و کار روشی برای ایجاد راه حل های موثر، ایجاد تغییرات مثبت و هماهنگ با استراتژی سازمان، حل مشکلات موجود کسب و کار، شناسایی فرصت های جدید و بهبود، توسعه و هوشمند سازی کسب و کار پیش روی سازمان ها قرار می دهد.

Business Analisis، یک رویکرد منضبط برای معرفی و مدیریت تغییرات در سازمان ها است، چه کسب و کارهای انتفاعی، و چه دولت ها یا کسب و کارهای غیرانتفاعی. در هر دو این نوع کسب و کار ها، صاحبان کسب و کار تلاش دارند تا با شناسایی و یا باز تعریف نیازها و پیشنهاد راه حل هایی که ارزش متمایز و افزوده ای را برای ذینفعان ایجاد می کند، تغییر را در آن سازمان ایجاد نمایند.

تجزیه و تحلیل کسب و کار بر روی انواع اقدامات نو در یک شرکت قابل اجرا است. این اقدامات نو ممکن است استراتژیک، تاکتیکی یا عملیاتی باشند. همچنین تجزیه و تحلیل کسب و کار ممکن است در محدوده یک پروژه یا در طول تکامل شرکت و یا حتی در زمان بهبود مستمر انجام شود. از Business Analisis می توان برای درک وضعیت فعلی، تعریف وضعیت آینده، تعیین استراتژی تغییر و تعیین فعالیت های مورد نیاز برای حرکت از وضعیت فعلی به وضعیت آینده استفاده نمود .

خلاصه کلام این که، تجزیه و تحلیل کسب و کار به کسب و کارها کمک می کند تا کسب و کارشان را را بهتر مدیریت کنند.

وبینار تحلیل کسب و کار (BABOK 2022)را ببینید!

تحلیل گر کسب و کار کیست؟

تجزیه و تحلیل کسب و کار برای شناسایی و بیان نیاز به تغییر در نحوه عملکرد سازمان ها و تسهیل آن تغییر استفاده می شود و تحلیل گر کسب و کار مامور این تغییر است.  تحلیل گران کسب و کار، راه حل هایی را شناسایی و تعریف می کنند که ارزش ارائه شده توسط یک سازمان به ذینفعان خود را به حداکثر برساند.

تحلیل گران کسب و کار در تمام سطوح یک سازمان فعال هستند و ممکن است در همه چیز از تعریف استراتژی، ایجاد معماری سازمانی، تا ایفای نقش رهبری با تعریف اهداف و الزامات برنامه ها و پروژه ها یا حمایت از بهبود مستمر در فناوری و فرآیندهای آن شرکت، نقش داشته باشند.

تحلیل گران کسب و کار دانش تخصصی دارند تا به عنوان یک راهنما عمل کنند و کسب و کار را از طریق قلمرو ناشناخته یا نقشه برداری نشده هدایت کنند تا آن را به مقصد مورد نظر خود برسانند. ارزش Business Analisis در تحقق منافع، کاهش هزینه، شناسایی فرصت های جدید، درک قابلیت های مورد نیاز و مدل سازی درست نیازمندیهای سازمان است. از طریق استفاده موثر از تجزیه و تحلیل کسب و کار، می توان اطمینان حاصل نمود که یک سازمان به این مزایا پی می برد و در نهایت نحوه انجام تجارت  خود را بهبود می بخشد.

عناوین شغلی برای دست اندرکاران تجزیه و تحلیل کسب و کار  تنها تحلیل گر کسب و کارنیست؛ بلکه تحلیل گر سیستم های تجاری، تحلیل گر سیستم، مهندس نیازمندی ها، تحلیل گر فرآیند، مدیر محصول، مالک محصول، تحلیل گر سازمانی، معمار کسب و کار، مشاور مدیریت، تحلیل گر هوش تجاری، دانشمند داده و … از جمله سایر عناوین تحلیل گر کسب و کار است.

بسیاری از مشاغل دیگر مانند مدیریت پروژه، مدیریت محصول، توسعه نرم افزار، تضمین کیفیت و طراحی روابط کاربری، برای موفقیت بیشتر، به شدت به مهارت های تجزیه و تحلیل کسب و کار متکی هستند.

تحلیل گر کسب و کار به چه مهارت ها و شایستگی هایی نیاز دارد؟

استاندارد BABOK به 6 دسته مهارت ­ها و شایستگی های مختص تحلیلگر کسب و کار اشاره می نماید که برای موفقیت وی و یا تیم تحلیل کسب و کار الزامی است. این 6 دسته مهارت و شایستگی عبارتند از:

• تفکر تحلیلی و حل مساله
• خصوصیات رفتاری
• دانش کسب و کار
• مهارت های ارتباطی
• مهارت های تعامل
• آشنائی با ابزارها و تکنولوژی

نقشه راه تحلیلگر کسب و کار  را در ویدیوی زیر ببینید.

استاندارد BABOK چیست؟

راهنمای دانش Business Analisis که به صورت خلاصه راهنمای BABOK  نام دارد، استانداردی برای تمرین Business Analisis است و برای متخصصانی است که وظایف تجزیه و تحلیل کسب و کار را در سازمان ها انجام می دهند. این استاندارد، در سطح جهانی به عنوان استاندارد تجزیه و تحلیل کسب و کار شناخته شده است و متخصصان کسب و کار را در شش حوزه دانش اصلی متبحر کرده و مهارت ها، محصولات قابل تحویل و تکنیک هایی را که متخصصان Business Analisis برای دستیابی به نتایج بهتر به آن نیاز دارند را تشریح می نماید.

راهنمای  BABOK از طریق فرآیند توسعه استانداردهای مبتنی بر اجماع دقیق، توسعه یافته است و خرد جمعی و تجربه متخصصان در این زمینه از سراسر جهان را در بر می گیرد. این مهارت ها و دانش مورد نیاز، متخصصان Business Analisis را از بقیه تخصص ها و رشته ها، متمایز می کند.

اجزای راهنمای استاندارد BABOK چیست؟

راهنمای استاندارد BABOK، شامل شرحی از شیوه های پذیرفته شده عمومی در زمینه Business Analisis است که جامعه محور و مبتنی بر اجماع متخصصان Business Analisis است. این استاندارد از سال 2005 منتشر شده و آخرین نسخه آن، یعنی ویرایش سوم در سال ۲۰۱۵، چاپ شده است.  

طبق استاندارد BABOK موسسه IIBA، تجزیه و تحلیل کسب و کار فارغ از اینکه در چه سطحی قرار داریم از قدم ­های زیر تشکیل شده است که در اصطلاح به این 6 قدم،­ حوزه دانش می­گویند. این قدم­ ها عبارت اند از:

• برنامه ریزی و پایش فرایندهای Business Analisis
• استخراج و تعاملات
• مدیریت چرخه حیات الزامات
• آنالیز استراتژی
• آنالیز الزامات و تعریف طراحی
• ارزیابی راه کار

این مراحل با یکدیگر می­توانند در ارتباط باشند، که در شکل زیر، این نحوه ارتباط نشان داده شده است.

همان طور که مشاهده می­کنید این مراحل شامل دو چرخه می­شود:

یک چرخه بیرونی که در آن مراحل برنامه­ ریزی و پایش فرایندهای Business Analisis، مدیریت چرخه حیات الزامات و استخراج الزامات و تعاملات با هم در ارتباط هستند.

یک چرخه درونی که در آن مراحل آنالیز استراتژی، آنالیز الزامات و تعریف طراحی و ارزیابی راه کار در یک چرخه قرار می­گیرند.

این نمودار بیان می­کند که یک فرآیند تجزیه و تحلیل کسب و کار ابتدا با برنامه­ ریزی شروع می­شود. یعنی فرد عهده ­دار این مسئولیت به نام تجزیه و تحلیل­گر کسب و کار ابتدا برنامه ­ریزی می­کند که با چه روشی (سنتی یا چابک)، در چه بازه زمانی، با چه ابزارهایی و با چه ذینفعانی قرار است به آنالیز سازمان بپردازد. بعد از مشخص شدن این مرحله تیم تجزیه و تحلیل­گر وارد سازمان می­شود و مشکلات و الزاماتی که سازمان با آن رو به رو هست را استخراج می­کند.

در اینجا منظور از الزام آن نیازی است که سازمان در حال حاضر با آن رو به رو است و نیاز به رفع یا بهبود آن دارد مثل کاهش ضایعات، اخذ استاندارد مدیریت کیفیت، پیاده­ سازی برنام ه­ریزی استراتژیک و… . بعد از اینکه این الزامات شناسایی شدند می­بایست اولویت­ بندی شوند. بعضی از الزامات هستند که برای سازمان مشخص است ولی بعضی دیگر برای سازمان مشخص نیست و این تجزیه و تحلیل سازمان است که باعث می­شود این الزامات، نیازمندی­ها و یا مشکلات خودشان را نشان دهند. به همین خاطر باید برنامه پاسخ به این نیازمندی­ ها را اولویت ­بندی نماییم.

به موازی این کار باید این نکته را بررسی کنیم که آیا این اولویت­ بندی­ ها در جهت اهداف استراتژیک و کلان سازمان هستند یا خیر، از این­رو مرحله آنالیز استراتژی را انجام می­دهیم. بعد از مشخص شدن الزامات اولویت­ دار که با اهداف سازمان هم در تعامل هستند یک راهکار تعریف می­کنیم و آن را به تیم اجراکننده در سازمان تحویل می­دهیم و همراه با آن تیم تا به نتیجه رسیدن راهکار پیش می­‌رویم.

مزایای تجزیه و تحلیل کسب و کار درست چیست؟

تجزیه و تحلیل کسب و کار، ابزار عالی برای اطمینان از رشد و موفقیت یک شرکت است. تجزیه و تحلیل کامل کسب و کار و اجرای راه حل می تواند زمینه های مختلفی را در عملیات یک شرکت بهبود بخشد.

تحلیل کسب و کار یا مهندسی الزامات؟

در عمل، گاهی اوقات برای تفکیک اصطلاحات تحلیل گر کسب و کار و مهندسی الزامات مشکل وجود دارد. اما این دو واقعا متفاوت هستند. یک تحلیل گر کسب و کار باید وظایف یک مهندس الزامات را انجام دهد، اما فعالیت های وی خیلی بیشتر است چرا که تحلیل گر کسب و کار نه تنها الزامات را تعریف می کند، بلکه راه حل هایی را نیز پیشنهاد می دهد و همیشه کل سیستم را بصورت یکپارچه بهینه می کند.

چشم انداز ها در تحلیل کسب و کار چند تاست؟

یک تحلیل گر کسب و کار وظایف زیادی دارد. به همین دلیل است که BABOK، چشم اندازها یا منظرهای خاصی را برای تحلیل جامع مسایل و فرصت های کسب و کار پیشنهاد می کند. ابتدا ۵ چشم انداز در استاندارد BABOK-V3  (سال ۲۰۱۵)پیشنهاد شد.

این ۵ چشم انداز عبارت بودند از:

• چابکی (Agile)
• هوش تجاری(BI)
• فناوری اطلاعات (IT)
• معماری (Architecture)
• مدیریت فرآیند کسب‌ و کار (BPM)

یک چشم انداز را می توان به عنوان دریچه ای در نظر گرفت که از طریق آن متخصص تجزیه و تحلیل کسب و کار، فعالیت های کاری خود را بر اساس شرایط فعلی مشاهده می کند.

این چشم اندازها، به تحلیلگران کسب و کار کمک می کند که از دیدگاه های مختلف کار کنند تا با توجه به زمینه مساله، وظایف Business Analisis را بهتر انجام دهند و راهکارهای خلاقانه و جامعی را برای ایجاد ارزش افزوده بیشتر، به آن سازمان پیشنهاد دهند.

چشم اندازها یا دیدگاه های تحلیل کسب و کار منحصر به فرد نیستند، زیرا یک مساله خاص در سازمان، ممکن است بیش از یک دیدگاه را به کار گیرد و از آن در تحلیل کسب و کار استفاده نماید.

در سال ۲۰۲۲ اما، موسسه IIBA کانادا، ۱۱ چشم انداز را با دو دسته بندی تمرکز بر کسب و کار و تمرکز بر فناوری پیشنهاد داد که در شکل زیر نشان داده شده است. علت این امر، تغییرات فضای کسب و کارها بعد از کرونا و لزوم داشتن دیدگاه جامع تر و ۳۶۰ درجه نسبت به مسائل و فرصت های کسب و کارها بود.

برای مطالعه بیشتر چشم انداز های ۱۱ گانه کسب و کار،  به مقاله ” چشم اندازهای 11 گانه در تحلیل کسب و کار BABOK در 2022 ” رجوع کنید.

تکنیک های تحلیل کسب و کار چیست؟

تحلیل گران کسب و کار از تکنیک های مختلف برای ارزیابی و حل مسائل کسب و کار و یا بهره جستن از فرصت های کسب و کار خود استفاده می کنند. موسسه IIBA در استاندارد خود ۵۰ تکنیک را برای انجام وظایف تحلیل کسب و کار پیشنهاد می دهد. تکنیک های شرح داده شده در استاندارد BABOK ، برای پوشش رایج ترین و گسترده ترین تکنیک های اعمال شده در حوزه Business Analisis را شامل می شود. چندین تکنیک وجود دارد که ممکن است به صورت جایگزین یا همراه با تکنیک های دیگر برای انجام یک کار به کار گرفته شوند. تحلیل گران کسب ‌وکار تشویق می‌شوند تا تکنیک‌های موجود را اصلاح کنند یا تکنیک‌های جدیدی را مهندسی کنند تا به بهترین وجه با موقعیت خود و اهداف وظایفی که انجام می‌دهند مطابقت داشته باشد.

در واقع تکنیک ها، روش هایی هستند که تحلیلگران کسب و کار برای انجام وظایف تجزیه و تحلیل کسب و کار استفاده می کنند.

تکنیک های شرح داده شده در راهنمای BABOK برای پوشش رایج ترین و گسترده ترین تکنیک های اعمال شده در جامعه Business Analisis در نظر گرفته شده است. تحلیلگران کسب و کار تجربه و قضاوت خود را در تعیین اینکه کدام تکنیک برای یک موقعیت خاص مناسب است و نحوه بکارگیری از هر تکنیک را به کار می گیرند. این کار ممکن است شامل تکنیک هایی باشد که در راهنمای BABOK توضیح داده نشده اند.

در هرحال، ۵۰ تکنیک تشریح شده توسط موسسه IIBA در استاندارد BABOK، در قالب دسته بندی های کلی زیر قرار می گیرند.

تحلیل کسب و کار در کدام سطوح سازمان انجام می­گیرد؟

ممکن است مشکلات و یا مسائلی را که در سازمان با آن رو به رو هستید همیشه در یک سطح نباشند. به مسائلی که در سطوح بالای سازمان مانند برنامه­ ریزی استراتژیک یا تعیین اهداف سازمان جای می­گیرند، سطح استراتژیک می­گوییم. سطوح تیم­های مختلف مانند تیم بازاریابی و فروش و تیم تحقیق و توسعه که به برآورد اهداف سازمان کمک می­ نمایند سطح تاکتیک می ­نامیم؛ و در انتها تیم ­های کوچک هر بخش که کار را انجام می­دهند و یک خروجی به سازمان تحویل می­دهند سطح عملیاتی نام می­گیرند. لذا تحلیل کسب و کار در این سه سطح می تواند تعریف گردد.

• سطح استراتژی
• سطح تاکتیکی
• سطح عملیاتی

پس همان طور که مشاهده می­کنیم آنالیز کردن سازمان تنها معطوف به سطوح بالای آن یا برعکس به سطوح پایین آن نمی­شود و هر سطحی را می­توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

چطور با یادگیری و بکارگیری تحلیل کسب و کار برای خود و سازمان مان، ایجاد ارزش کنیم؟

با شرکت در دوره تجزیه و تحلیل کسب و کار، یادگیری مهارت ها و تکنیک های مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک تحلیل گر کسب و کار موفق، برای خود و سازمان مان، ایجاد ارزش کنیم.

آکادمی احمد زاده چندین دوره کسب و کار را ارائه می دهد که می تواند شما را در مسیر شغلی جدید و سودآور کمک کند. برای دیدن آنچه در دوره ها و کارگاه های تحلیل کسب و کار آکادمی احمدزاده آموزش داده می شود، ویدئوی زیر را ببینید:

راه دیگر برای آشنایی سریع با مهارت های تجزیه و تحلیل کسب و کار، مطالعه راهنمای BABOK مجموعه دانش Business Analisis است که توسط موسسه بین المللی تجزیه و تحلیل کسب و کار تهیه شده است. این راهنما مراحل مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک تحلیل گر کسب و کار را پوشش می دهد.

جمع بندی:

همانطور که کسب و کارها گسترش می یابند و جهان به هم پیوسته تر می شود، مهارت های تجزیه و تحلیل کسب و کار بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می کند. خوشبختانه، به لطف مجموعه ای از تکنیک های نوآورانه، نرم افزارهای پیشرفته و دوره های آنلاین که به افراد و شرکت ها امکان می دهد این مهارت ها را بدست آورند، یادگیری این مهارت ها نیز ساده تر می شود.

دوره مرتبط:

حتما نظر خودتون رو برامون بنویسید